بررسی تنوع ژنتیکی در ژرم پلاسم نارنگی انشو (citrus unshiu) با استفاده از نشانگرهای مولکولی و مورفولوژیک

تنوع ژنتیکی 44 ژنوتیپ نارنگی انشو شامل درختان کاشته شده در باغات استان مازندران و همچنین نمونه های استاندارد موجود در کلکسیون های ژرم پلاسم مرکبات مورد بررسی قرار گرفت. در این مطالعه، با استفاده از 10 جفت آغازگر اختصاصی ssr و 3 جفت آغازگر its و همچنین 7 خصوصیت مورفولوژیک، تنوع ژنتیکی نمونه ها، ارزیابی و بر اساس آن ژنوتیپ های مورد مطالعه دسته بندی شدند. بیشترین فراوانی آلل با تعداد 8، توسط نشانگرهای sscp و کمترین آنها با تعداد 5 الل، توسط نشانگرهای its تشخیص داده شدند. ژنوتیپ های نامشخص و ژنوتیپ های استاندارد وازه، بیشترین تشابه ژنتیکی به مقدار 97/0را نشان دادند، در حالیکه کمترین تشابه (78/0) بین ژنوتیپ های اُواری و ژنوتیپ های شاهد (نارنگی های غیرانشو) مشاهده گردید. متوسط محتوای اطلاعات چندشکلی (pic) حدود 81/0 برای نشانگرهای ssr مشاهده شد و این میانگین برای نشانگرهای its حدود 84/0 برآورد گردید. آزمون تجزیه به مولفه های اصلی (pca) با هر دو نشانگر نشان داد که نشانگرهایssr با 4 و its با 3 مولفه اولیه توانستند 80 درصد از تغییرات را توجیه کنند. نمودارهای پراکنش دوبعدی و سه بعدی نشان دادند که نشانگرهای its توانستند ژنوتیپ های انشو را از نارنگی های شاهد غیرانشو متمایز کنند، اما نتوانستند ارقام مختلف انشو را از هم تفکیک کنند. در مقابل، نشانگرهای ssr توانایی تفکیک ارقام مختلف انشو را دارا بوده و قادر به نشان دادن تنوع ژنتیکی ژنوتیپ های داخل گروه انشو بودند. آزمون تجزیه کلاستر با داده های حاصل از نشانگرهایits ، جمعیت مورد مطالعه را در 3 خوشه مجزا طبقه بندی کرد در حالیکه با استفاده از نشانگرهای ssr در 4 خوشه مجزا طبقه بندی شدند. در هر دو تجزیه کلاستر، ژنوتیپ های شاهد در یک گروه، ژنوتیپ های مختلف اُواری در گروهی مجزا و ژنوتیپ های رقم وازه به همراه ژنوتیپ های انشوی محلی نامشخص در گروهی دیگر قرار گرفتند. نشانگرهای sscp در تشخیص تفاوت های ژنتیکی کوچک بین ژنوتیپ های داخل گروه ها بیشترین کارایی را داشتند و نشانگرهای its در مطالعه روابط خویشاوندی گروه های مورد بررسی کارایی بیشتری نشان دادند. بر اساس نتایج این تحقیق، تنوع ژنتیکی متوسطی در نارنگی های انشوی استان مازندران مشاهده شد و همچنین مشخص گردید بیشتر این ژنوتیپ ها به رقم استاندارد وازه نزدیک بوده و شباهت کمتری با رقم اُواری داشتند. با وجوداینکه نشانگرهای مورفولوژیک تنوع ژنتیکی بالایی را در ارقام انشو نشان دادند اما نتواشتند این ارقام را از یکدیگر متمایز کنند که دلیل آن را می توان دخالت اثرات محیطی غیرقابل توارث و اختلاط آن با اثرات ژنتیکی قابل توارث دانست. نتایج این تحقیق نشان داد نشانگرهای مولکولی its و sscp دربررسی تنوع و طبقه بندی ژنوتیپ های ارقام انشو کارایی خوبی داشتند درصورتیکه داده های حاصل از نشانگرهای مورفولوژیک چنانچه توسط نشانگرهای مولکولی تأیید شوند قابل استفاده خواهند بود.